Przepisy, które dotyczą obowiązku opłacania składek na FP i FGŚP wydają się być w prosty sposób sprecyzowane. Możemy się dowiedzieć m.in. kogo dotyczy obowiązek płatności tych składek, za kogo ich się nie opłaca oraz w jakim czasie przysługuje zwolnienie z ich płatności. Zastosowanie tych regulacji w praktyce okazuje się jednak często sprawą, która przysparza małe problemy. Nierzadko płatnik składek ma wątpliwość, czy naliczyć w danym miesiącu składki na FP i FGŚP za ubezpieczonego, czy też może jest zwolniony z obowiązku ich płatności.
Obowiązek płatności składek na FP i FGŚP
Zasady opłacania składek na FP i FGŚP regulują odpowiednio przepisy ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy. Pierwszy z wymienionych aktów prawa nakazuje opłacać składkę na FP za osoby, u których podstawa wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne i rentowe (bez stosowania jej rocznego limitu) wynosi w przeliczeniu na okres miesiąca co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę, a w przypadku pracowników w I roku pracy – 80% tego wynagrodzenia. Jest to podstawowa zasada w zakresie ustalania, kiedy składka na FP staje się wymagalna. Natomiast kto i za kogo opłaca składkę na FP zostało uregulowane w art. 104 ust. 1 ustawy o promocji zatrudnienia…
Wymienia się w nim:
pracodawców oraz inne jednostki organizacyjne m.in. za osoby:
pozostające w stosunku pracy lub stosunku służbowym,
wykonujące pracę na podstawie umowy zlecenia oraz osoby z nimi współpracujące,
świadczące pracę na podstawie umowy o pracę nakładczą,
wykonujące pracę w okresie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania, rolnicze spółdzielnie produkcyjne, spółdzielnie kółek rolniczych lub usług rolniczych – za swoich członków (z wyjątkiem tych, którzy wnieśli wkład gruntowy o powierzchni użytków rolnych większej niż 2 ha przeliczeniowe),
inne niż wymienione wyżej osoby podlegające ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym lub zaopatrzeniu emerytalnemu (poza wyjątkami – patrz tabela).
Z kolei do opłacania składki na FGŚP, od kwoty stanowiącej podstawę wymiaru obowiązkowych składek emerytalno-rentowych, bez uwzględniania jej rocznego limitu, oraz niezależnie od jej wysokości, są zobowiązani:
przedsiębiorcy (zdefiniowani w art. 2 ust. 1 ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych…), prowadzący działalność gospodarczą wyłącznie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
prowadzący działalność gospodarczą również na terytorium innych państw członkowskich UE lub EFTA – stron umowy o EOG w odniesieniu do działalności prowadzonej w Polsce,
oddziały banku zagranicznego, oddziały instytucji kredytowych lub zagranicznego zakładu ubezpieczeń, a także oddziały lub przedstawicielstwa przedsiębiorcy zagranicznego.
Fundusz pracy za kogo nie płacimy?
Wymóg płatności składek na FP i FGŚP za wymienione wcześniej osoby nie jest bezwzględny. Ustawodawca przewidział w tym zakresie szereg zwolnień. Mianowicie nie opłaca się składek na FP i FGŚP za:
osoby, które osiągnęły wiek wynoszący odpowiednio co najmniej 55 lat w przypadku kobiet i 60 lat w przypadku mężczyzn,
pracowników powracających z urlopów macierzyńskich, urlopów na warunkach urlopu macierzyńskiego, dodatkowych urlopów macierzyńskich, dodatkowych urlopów na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopów rodzicielskich lub urlopów wychowawczych (okres zwolnienia z płatności składek wynosi w tym przypadku 36 miesięcy począwszy od pierwszego miesiąca po powrocie z jednego z wymienionych urlopów), osoby zatrudnione, które ukończyły 50. rok życia i w okresie 30 dni przed zatrudnieniem pozostawały w ewidencji bezrobotnych powiatowego urzędu pracy (zwolnienie przysługuje przez okres 12 miesięcy, począwszy od pierwszego miesiąca po zawarciu umowy o pracę),
skierowanych zatrudnionych bezrobotnych, którzy nie ukończyli 30. roku życia (okres zwolnienia wynosi tu 12 miesięcy, liczonych począwszy od pierwszego miesiąca po zawarciu umowy o pracę) – zwolnienie to obowiązuje od 27 maja 2014 r.
Dodatkowo składki na FP, za pracowników o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, nie opłacają zatrudniający ich przedsiębiorcy Polskiego Związku Głuchych i Polskiego Związku Niewidomych oraz Związku Ociemniałych Żołnierzy RP, Towarzystwo Opieki nad Ociemniałymi, Zakład Opieki dla Niewidomych w Laskach oraz zakłady aktywności zawodowej.
Zwolnienie z opłacania składek na FP i FGŚP przysługujące od danego miesiąca oznacza zaprzestanie ich naliczania od wszelkich oskładkowanych wypłat dokonanych danej osobie w tym miesiącu.
W przypadku zwolnienia ze składek na FP i FGŚP za osoby, które osiągnęły wiek wynoszący odpowiednio co najmniej 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn, należy wyjaśnić, iż przysługuje ono od następnego miesiąca po miesiącu, w trakcie którego dana osoba ukończyła wskazany wiek. Natomiast gdy kończy ona odpowiedni wiek pierwszego dnia danego miesiąca, wówczas nie opłaca się za nią składek na FP i FGŚP już od tego miesiąca.
